اگر به ژورنال ها و مقالات مختلف توجه کرده باشید، متوجه می شوید که روش های دسترسی به آن ها یکسان نیست. برخی مقالات به صورت آزاد در دسترس قرار می گیرند و برخی دیگر به صورت پولی و اشتراکی و برخی دیگر نیز به روش های دیگر. اهمیت دسترسی به مقالات برای گسترش تحقیق و علم، بر کسی پوشیده نیست. در نتیجه آشنایی با دسته بندی منابعی که می توانیم از آن ها به مقالات دسترسی داشته باشیم نیز اهمیت می یابد. در این مقاله، قصد داریم به انواع دسترسی مجلات برای مقالات بپردازیم و هر کدام را بطور کامل معرفی کنیم.
دسته بندی مجلات علمی به چه صورت است؟
مجلات علمی را می توان از طریق فیلترهای مختلف به دسته های مختلف تقسیم کرد. این دسته بندی به شما اجازه می دهد تا بتوانید مقالات مد نظر خود را راحت تر از طریق این دسته بندی ها بیابید. همچنین مجلات مختلف که در یک دسته قرار می گیرند، از لحاظ تنوع موضوعات می توانند کار شما را راحت تر کنند. دسته بندی باعث می شود سرعت و نظم دسترسی شما به مقالات و مجلات در این دنیای پر از مقاله و مجلات الکترونیکی، افزایش یابد و مانع سردرگمی محقق بین منابع متعدد می شود.
مقالات و مجلات به طور کلی با دسته بندی های زیر بررسی می شوند:
بر اساس دسترسی: مجلات و مقالات برای دسترسی دادن به محتوایشان، خط مشی های متفاوتی دارند. این مقاله، به انواع دسترسی مجلات برای مقالات به طور کامل و با تمام زیر مجموعه ها پرداخته است که در ادامه مطلب می توانید مطالعه کنید.
انواع مقالات و مجلات:
- Research Journals مجلات پژوهشی
- Review Journals مجلات مروری
- Interdisciplinary Journals مجلات بین رشته ای
- Conference Proceedings مجلات کنفرانسی
- Applied Journals مجلات کاربردی
- Technical Journals مجلات فنی
انواع دسترسی مجلات برای مقالات
به طور کلی، دسترسی به مقالات علمی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: دسترسی آزاد و دسترسی محدود. دسترسی آزاد به معنای این است که مقالات علمی بدون هیچ گونه هزینه‌ای برای کاربران در دسترس هستند و همه افراد می‌توانند به راحتی به محتوای کامل آن‌ها دسترسی پیدا کنند. این نوع دسترسی، به ترویج و گسترش علم و دانش کمک شایانی می‌کند و معمولاً به عنوان یک مدل دموکراتیک و فراگیر در نظر گرفته می‌شود.
از سوی دیگر، دسترسی محدود به مقالات علمی معمولاً به صورت اشتراکی یا با پرداخت هزینه انجام می‌شود. در این مدل، کاربران برای دسترسی به محتوای کامل مقالات باید هزینه‌ای را پرداخت کنند، که این موضوع می‌تواند مانع از دسترسی برخی از پژوهشگران و دانشجویان به اطلاعات ارزشمند شود. در ادامه، به بررسی انواع دسترسی مجلات برای مقالات علمی خواهیم پرداخت و مزایا و معایب هر یک از این مدل‌ها را تحلیل خواهیم کرد.
1. دسترسی آزاد (open access)
دسترسی آزاد، نوع محبوب و مهم دسترسی به مقالات است. این مورد، به دلیل رایگان بودن و دسترسی کامل دادن به مخاطب، همواره مورد توجه محققان و پژوهشگران بوده است. در این نوع دسترسی، کاربر هزینه ای در ازای دسترسی کامل به محتوای مقاله یا مجله پرداخت نمی کند.
خود دسترسی آزاد دارای انواع مختلفی است:
- دسترسی آزاد نقره ای: معمولا در مجلات محدود منتشر می شوند اما بنا به دلایلی در شرایط خاص یا برای مدتی به طور آزاد در اختیار کاربران قرار می گیرد.
- دسترسی آزاد طلایی: این مورد کاملا رایگان بوده و دسترسی کامل به مقاله و یا مجله بدون نیاز به پرداخت هزینه خواهد بود. اما توسط نویسنده هزینه های انتشار آن APC (Article processing charge) باید ساپورت شود.
- دسترسی آزاد سبز: نویسنده و ناشر بخشی از مقاله خود را در اختیار موسسات یا پایگاه های انتخابی خودش قرار می دهد. این مقاله ممکن است در منابع دیگر دارای دسترسی آزاد نباشد و دسترسی به آن مشمول هزینه شود.
- دسترسی آزاد برنزی: به طور آزاد و غیر رسمی در منابع پراکنده منتشر می شوند. این نوع مقالات رایگان اند اما برخلاف نوع طلایی، به طور مرتب و مستمر و رسمی منتشر نمی شوند. دسترسی به ای مقالات ممکن است در آینده محدود شود یا حذف شود.
- دسترسی آزاد الماسی: تنها تفاوت دسترسی آزاد الماسی با طلایی این است که در دسترسی آزاد الماسی، نویسنده یا منتشر کننده هزینه APC را پرداخت نمی کند و هم برای نویسنده و هم برای مخاطب رایگان است. APC توسط موسسات مختلف پرداخت می شود.
از بین تمامی منابع با دسترسی آزاد، دسترسی آزاد الماسی بیشتر مورد توجه قرار می گیرد. برای مطالعه کامل انواع دسترسی آزاد، روی لینک کلیک کنید.
2. دسترسی محدود (Restricted access)
- دسترسی محدود مبتنی بر اشتراک (Subscription-based): کاربران برای دسترسی به مقالات باید اشتراک (سالانه-ماهانه) تهیه کنند.
- دسترسی با پرداخت برای هر مقاله (Pay-per-Article): در این نوع نمیازی به اشتراک نیست و هزینه هر مقاله ای که مطالعه می شود دریافت می شود.
- دسترسی آزمایشی (Trial): ممکن است دسترسی محدود برای مدتی معین باشد تا مجله کاربران بیشتری را جذب کند.
- دسترسی دانشگاهی یا مؤسسه ای (Institutional): برخی موسسات با تهیه استراک مخصوص به دانشجویان خود اجازه می دهند تا از مقالات با دسترسی محدود به طور رایگان استفاده کنند. هزینه اشتراک توسط موسسه پرداخت می شود.
- دسترسی از طریق پایگاه‌های داده (Database Access): از طریق پایگاه های مقاله می توان به این مقالات دسترسی داشت؛ مثل science direct ،pubmed و … .
- دسترسی سیاه (Black Open Access): به طور کاملا غیرقانونی و بدون پرداخت هزینه صورت می گیرد. حتما توجه داشته باشید که از نر اخلاقی بر اساس حقوق ناشران و نویسندگان، باید هزینه مقاله پرداخت شود.
- مجلات ترکیبی (hybrid): هر دو نوع دسترسی آزاد و محدود را پوشش می دهد. این مورد توسط نویسنده مقاله انتخاب می شود که مقاله دارای دسترسی آزاد باشد یا محدود.
مزایا و معایب انواع دسترسی به مقالات
یک ژورنال می‌تواند به چند دسته از دسته‌بندی‌ها بپردازد و دسترسی های مختلف را پوشش دهد. به عنوان مثال ممکن است مجله مورد نظر مقالات دارای دسترسی آزاد را ارائه دهد و همچنین مقالات معتبری داشته باشد یا می تواند مقالات انگلیسی زبان را پوشش داده، و همچنین مقاله هایی را به زبان‌های دیگر نیز ارائه دهد.
از میان این دسته بندی ها، از مزایای مقالاتی که دارای دسترسی آزاد هستند، می توان به این اشاره کرد که مقاله، مجله و نویسنده می توانند از citation و ضریب تاثیر بالاتری برخوردار باشند. این مورد به دلیل بازدید های بیشتر از مجله یا مقاله دارای دسترسی آزاد رخ می دهد. همچنین دسترسی آزاد از هزینه های بالا برای دسترسی به مقاله پیشگیری می کند.
مجلاتی که هم برای مخاطب رایگان است و هم برای منتشر کننده بدون نیاز به APC منتشر می شود (دسترسی آزاد الماسی)، برای هر دو طرف این مسئله را راحت تر می کند و مقاله می تواند در دسترس افراد بیشتری قرار گیرد و یا مقالات بیشتری از نویسندگان مورد بازدید و ارزیابی قرار گیرد. از مزایای دسترسی محدود، می توان به این موضوع اشاره کرد که چنین مجلاتی، داوری شده و دارای اعتبار بالایی هستند. اما به دلیل مسائل مالی ممکن است به صرفه نباشد.
هر کدام از انواع دسترسی مجلات برای مقالات، دارای مزایا و معایبی هستند و مخاطب یا نویسنده باید با توجه به شرایط و خواسته هایش، به دنبال دسترسی موردنظرش برای دانلود مقاله بگردد. این تقسیم بندی، کار را از همان ابتدا برای همگان سهولت می بخشد و در زمان و انرژی صرفه جویی می کند. اگر مجله موردنظر شما، دارای دسترسی محدود باشد، می توانید مقاله را از طریق وبسایت فیلینکو جستجو کرده یا به کارشناسان ما اطلاع دهید تا برای دانلود مقاله، آن را در اختیار شما قرار دهند.
سخن پایانی
به دلیل اهمیت منابع در عرصه های پژوهشی، بسیار مهم است که افراد از دسته بندی مقالات و انواع دسترسی آن ها آگاه باشند. انتخاب این مورد، از این جهت دارای اهمیت است که بتواند مخاطبان را راهنمایی کند و به استفاده بهینه از زمان، انرژی و هزینه کمک خواهد کند. به همین دلیل در این مقاله به دسته بندی انواع دسترسی مجلات برای مقالات پرداختیم و امیدواریم برای شما عزیزان مفید واقع شود.