در حال حاضر امکانات و پایگاه های زیادی برای انتشار مقالات در حوزه های مختلف وجود دارد. به همین دلیل محققان به راحتی می توانند مقاله خود را در دسترس دیگران قرار دهند. در چنین منابع وسیع مقاله، اعتبار علمی پژوهش ها برای مخاطبان و دنیای علم اهمیت زیادی دارد. اعتبار علمی پژوهش ها و نویسندگان با شاخص هایی مثل H-index ،citation ،Impact factor ،g-index ،y-index و… اندازه گیری می شود. در این محتوا از وبسایت فیلینکو، ارائه دهنده خدمات جستجو و دانلود رایگان مقاله، قصد داریم به تفاوت H-index و Citation و همچنین معرفی هرکدام بپردازیم.
H-INDEX چیست؟
شاخص H-index در سال 2005 توسط استاد دانشگاه کالیفرنیا به نام “هرش” معرفی شد. بنابراین یک شاخص جدید و یک روش نوین برای امتیازدهی به نویسندگان مقالات است. همچنین H-index یکی از شناخته شده ترین و معروف ترین معیارهای سنجش نویسندگان مقالات است. این شاخص، تعداد تعداد مقالات و استنادات به مقالات یک نویسنده را در نظر می گیرد. محاسبه آن هم به این صورت است که:
اگر نویسنده n عدد مقاله داشته باشد که به هرکدام n بار و بیشتر استناد شده باشد، H-index نویسنده n خواهد بود. فقط مقالاتی که استنادات به آن ها از تعداد کل مقالات بیشتر یا مساوی باشد، در شاخص H-index محاسبه خواهند شد. برای مثال اگر تعداد مقالات یک پژوهشگر 10 عدد باشد، تعداد مقالاتی که 10 بار یا بیشتر به آنها استناد شده است، اچ ایندکس را نشان می دهد. اگر به همه 10 مقاله 10 بار و بیشتر استناد شده باشد، H-index محقق 10 است. اگر 7 تای آن مقالات 10 بار و بیشتر استناد شده باشند، H-index محقق 7 خواهد بود.
بنابراین شاخص H-index یک شاخص فردی است که فقط اعتبار علمی و جایگاه خود پژوهشگر را براساس مقالات منتشر شده از او نشان می دهد. بخشی از هدف H-index حذف نشریات پرت است. برای مثال اگر سال ها پیش، پژوهشگری در نشریه ای یک مقاله منتشر کرده باشد که تعداد استنادات آن بسیار زیاد باشد، اما از آن زمان به بعد فقط مقالاتی را منتشر کرده ست که فقط 2 یا 3 بار مورد استناد قرار گرفته باشند، با شمارش مستقیم به نظر می رسد که نویسنده از اعتبار علمی بالایی برخوردار است اما با محاسبه H-index بسیار پایین خواهد بود.
این مسئله نشان می دهد که به صورت کلی کار های نویسنده چندان قابل توجه نبوده است. بنابراین نه مقالات کم با استنادات بالا H-index بالایی تولید می کنند و نه مقاله های زیاد با استنادات کم. به همین خاطر یک معیار دقیق برای امتیازدهی به پژوهشگران می باشد. برای مثال آلبرت انیشتین دارای H-index برابر با 4 یا 5 است. چارلز داروین با مجموع استنادات 77539، H-index برابر با 680 را به دست آورده است. زیرا داروین نویسنده کتاب های بسیاری بود که توسط بسیاری از محققان در سراسر جهان استناد شده است.
اسکوپوس، Clarivate ،Analytics web of scienc google scholar، شاخص H-index نویسندگان و نشریات را ارائه می دهند. اما از آن جایی که پایگاه های اطلاعاتی مثل اسکوپوس انتشارات مختلف را در بازه های مختلف زمانی پوشش می دهند، ممکن است نتایج H-indexشان متفاوت باشد.
Google scholar معمولا بالاترین H-index را در مقایسه با سایر منابع ارائه می دهد. این به این دلیل است که google scholar صفحات وب را پوشش می دهد نه فقط استنادات مقاله را. Google scholar همه نشریات از جمله کتاب ها را می شمارد، تمام نسخه های کاغذی را پیدا می کند، خود استناد ها را می شمارد و همچنین نقل قول هایی را که بصورت دستی اضافه می شوند را نیز محاسبه می کند.
H-index چندین مزیت دارد. این شاخص یک منبع قابل اعتماد و قوی دستاورد های علمی است. این برای افراد محقق یا گروه های محققان، مجلات پزشکی، ناشران، پروژه ها، موسسات دانشگاهی، دانشگاه ها و یا کشورها قابل استفاده است. همچنین می تواند به پیش بینی دستاورد های آینده یک محقق کمک کند.
Citation چیست؟
شاخص Citation توسط ISI، موسسه Clarivate ارائه شده است. در دنیای پژوهش، از citation برای نشان دادن تعداد استناد ها به یک مقاله استفاده می شود. برای مثال اگر در مقاله خود، به پژوهش دیگری استناد کرده باشید، citation آن بالاتر می رود. بطور کلی، citation یک شاخص کمی برای تعداد استنادات به یک کار پژوهشی است. بنابراین هر چقدر citation یک مقاله بیشتر باشد، آن مقاله از اعتبار علمی خوبی برخوردار بوده که بقیه محققان به آن مقاله استناد کرده اند.
چهار شاخص معتبری که برای citation توسط موسسه ISI معرفی شده اند:
- Science citation index
- Social sciences citation index
- Arts and humanities citation index
- Emerging sources citation index
Citation شاخصی است که برای ارزیابی کیفیت کارهای پژوهشی مهم است. با استفاده از Citation مقالات می توان ارتباط مقالات با هم را بررسی کرد و اطلاعات به روز را شناسایی کرد. هر چقدر این شاخص برای نویسنده بالاتر باشد، محققان دیگر مقالات او را بیشتر مطالعه کرده و دوباره برای ارجاع آن اقدام می کنند. همین امر در نهایت باعث بالا رفتن citation نویسنده می شود. در محتوای آموزش افزایش Citation مقاله، به این موضوع پرداخته ایم که چگونه می توانید سایتیشن مقاله خود را افزایش دهید.
برای افزایش citation بهتر است به نکات زیر توجه کنیم:
- هر بستری که باعث بیشتر دیده شدن مقاله می شود، می تواند به افزایش citation منجر شود. بنابراین چاپ شدن مقاله در مجلات معتبر و دارای impact factor بالا حائز اهمیت است.
- یک نویسنده می تواند در مقالات خود، به پژوهش های قبلی اش استناد کند. این کار باعث بالا رفتن citation می شود اما نباید از این تکنیک بیش از حد استفاده کرد.
- همانطور که اشاره شد، هر عاملی که باعث می شود مقاله بیشتر دیده شود، به افزایش citation کمک می کند. بنابراین مقاله باید عنوان مناسبی داشته باشد و keyword های پر کاربرد در چکیده مقاله استفاده شود تا افراد دسترسی بهتری به مقاله داشته باشند.
- از طریق google scholar می توان به citation دسترسی پیدا کرد.
حال که به بررسی کامل هر دو شاخص پرداختیم، در ادامه به شباهت ها و تفاوت H-index و Citation خواهیم پرداخت.
شباهت های H-index و citation
H-index و citation هردو یک شاخص برای ارزیابی هستند. بالاتر بودن هردو نشان دهنده اعتبار علمی بالای مقاله و نویسنده آن می باشد. هردو یک هدف را دنبال می کنند و در دیده شدن منابع و مقالات ارزشمند نقش مهمی دارند. هرچقدر اچ ایندکس و سایتیشن بیشتر باشد، مقاله بیشتر دیده می شود و برعکس.
از طرفی h-index با citation رابطه مستقیم دارد. هرچه citation بالاتر باشد، به دنبال آن H-index نیز بالا می رود. علیرغم این که هردو هدف کلی مشابهی را دنبال می کنند، تفاوت هایی نیز دارند که کاربرد آن ها را متفاوت کرده است. به شباهت های این دو شاخص پرداختیم. بهتر است با تفاوت H-index و citation نیز آشنا شویم.
تفاوت H-index و Citation چیست؟
اشاره کردیم که این دو شاخص رابطه مستقیمی با هم دارند. اما هرکدام ویژگی هایی دارند که آن ها را از هم متمایز می کند. تفاوت H-index و citation در حدی نیست که بتوان عملکرد آن ها را از هم جدا کرد. با وجود این، H-index برای نویسنده مقاله تعریف می شود اما citation برای یک مقاله تعریف می شود. همان طور که بالاتر هم به این موضوع پرداخته شد. پس H-index اعتبار کلی نویسنده را می سنجد اما Citation فقط تعداد ارجاع ها را نشان می دهد.
یک مقاله با citation بالا صرفا برای بالا بودن اعتبار علمی نویسنده کافی نیست. تمامی مقالات نویسنده باید به نسبت citation بالایی داشته باشند تا h-index نویسنده بیشتر شود. H-index بیشتر از citation مورد توجه است. بدین صورت که H-index جامع تر و دقیق تر از citation وضعیت علمی نویسنده و مقالات آن را توصیف می کند. اما هردو مهم هستند.
همچنین این دو شاخص به شکل های متفاوت و در بستر های متفاوتی ارائه می شوند. یکی دیگر از تفاوت های H-index و citation در هدف H-index برای حذف نشریات پرت است.
سخن پایانی
در واقع تشخیص و مقایسه اعتبار علمی مجلات و نشریات و مقالات مختلف کاری سخت است. با وجود تفاوت H-index و citation هر دو شاخصی ارزشمند در این زمینه هستند. هر دو تحت تاثیر عوامل مختلفی هستند. بنابراین نمی توانند یک مرجع برای امتیازدهی به مقالات محسوب شوند. ممکن است سایتیشن و اچ ایندکس یک نویسنده با ارجاع توسط خود نویسنده بالا رفته باشد. اما این دو برای اطلاع از وضعیت علمی جامعه پژوهش می توانند کمک کننده باشند. بهتر است در کنار این دو شاخص از ارزیابی های کیفی نیز استفاده کرد.