شاخص h-index چیست و چگونه محاسبه می شود؟ 

انتشار: 15 شهریور 1403
به روز رسانی: 15 شهریور 1403
H-index چیست

آنچه در این مقاله می خوانید

شاخص h-index به عنوان یک ابزار مؤثر در سنجش تأثیرگذاری علمی پژوهشگران، به‌طورگسترده‌ای در دنیای تحقیق و انتشار مقالات علمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این محتوا، به بررسی دقیق H-Index و روش‌های محاسبه آن خواهیم پرداخت تا درک بهتری از این معیار و کاربردهای آن در ارزیابی علمی به دست آورید. اگر به دنبال دانلود مقالات با بالاترین H-index ها هستید، در وبسایت فیلینکو از طریق لینک دانلود مقاله رایگان، می توانید به جستجو و دانلود این مقالات اقدام نمایید.

شاخص h-index چیست؟

شاخص h index، که به عنوان شاخص هیرش نیز شناخته می‌شود، یک معیار مهم برای سنجش تأثیرگذاری و بهره‌وری پژوهشگران و نویسندگان علمی است. این شاخص توسط فیزیکدان جرارد هیرش در سال 2005 معرفی شد و به دلیل سادگی و کارایی، به سرعت در میان جامعه علمی محبوبیت یافت.

شاخص h index به طور خاص تعداد مقالاتی را که هر پژوهشگر منتشر کرده و تعداد ارجاعات به هر یک از این مقالات را بررسی می‌کند. به عبارت دیگر، این شاخص ترکیبی از تعداد مقالات و میزان ارجاعات آنها را به یک عدد واحد تبدیل می‌کند.

مزایای شاخص h index

شاخص h index به دلیل مزایای متعددی که دارد، به ابزاری ارزشمند در ارزیابی تأثیر علمی تبدیل شده است. از جمله مزایای آن می‌توان به سادگی در محاسبه، قابلیت مقایسه میان پژوهشگران در زمینه‌های مختلف و ارائه تصویر دقیق از تأثیرگذاری علمی در طول زمان اشاره کرد. همچنین، این شاخص به تحلیلگران کمک می‌کند تا به سرعت عملکرد علمی پژوهشگران را بررسی کنند و نواقص و قوت‌های آن‌ها را شناسایی نمایند. H-Index به‌عنوان یک ابزار جامع، به ارزیابی کیفیت و میزان تأثیر مقالات علمی به شکل مؤثری می‌پردازد.

شاخص h-index در كدام پايگاه ارائه می شود؟

شاخص h index یکی از مهم‌ترین ابزارهای ارزیابی تاثیرگذاری علمی پژوهشگران است و از طریق چندین پایگاه اطلاعاتی معتبر ارائه می‌شود. هر یک از این پایگاه‌ها با روش‌های خاص خود، داده‌های مربوط به مقالات علمی و ارجاعات آنها را جمع‌آوری و تحلیل می‌کنند تا شاخص h index پژوهشگران را محاسبه نمایند.

شاخص h-index پایگاه Web of Science:

یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین پایگاه‌های علمی که شاخص h index را ارائه می‌دهد، پایگاه Web of Science است که مقالات ISI زیر نظر این پلتفرم می باشد. این پایگاه توسط شرکت Clarivate Analytics اداره می‌شود و داده‌های بسیاری از مقالات علمی، کنفرانس‌ها و کتاب را در بر می‌گیرد. شاخص h index در Web of Science بر اساس ارجاعات به مقالاتی که در این پایگاه نمایه شده‌اند، محاسبه می‌شود.

شاخص h-index پایگاه Scopus:

اچ ایندکس اسکوپوس

Scopus یکی دیگر از پایگاه‌های معتبر علمی است که توسط شرکت Elsevier مدیریت می‌شود. این پایگاه با پوشش گسترده‌ای از مقالات علمی در حوزه‌های مختلف، شاخص h index پژوهشگران را بر اساس داده‌های خود محاسبه و ارائه می‌دهد. اچ ایندکس اسکوپوس، به دلیل پوشش وسیع و به‌روز بودن اطلاعاتش، به یکی از منابع اصلی برای محاسبه این شاخص تبدیل شده است.

شاخص h-index پایگاه Google Scholar:

اچ ایندکس گوگل اسکولار

Google Scholar نیز یکی از منابع رایگان و محبوب برای محاسبه شاخص h index است. برخلاف Web of Science و Scopus در Google Scholar مقالات علمی، گزارش‌ها، پایان‌نامه‌ها و حتی مطالب غیررسمی نیز در محاسبات در نظر گرفته می شود. به همین دلیل، شاخص اچ ایندکس گوگل اسکولار معمولاً بالاتر از سایر پایگاه‌هاست، اما ممکن است دقت کمتری داشته باشد.

شاخص h-index پایگاه‌های موضوعی:

برخی پایگاه‌های موضوعی نیز شاخص h index را برای پژوهشگران حوزه‌های خاص ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، PubMed برای حوزه‌های زیست‌پزشکی و ArXiv برای علوم فیزیک و ریاضیات شاخص h index را بر اساس مقالات موجود در پایگاه‌های خود محاسبه می‌کنند.

به طور کلی، انتخاب پایگاهی که شاخص h index را از آن دریافت می‌کنید، بستگی به نوع پژوهش‌ها و حوزه علمی شما دارد. هر یک از این پایگاه‌ها دارای ویژگی‌ها و محدودیت‌های خاص خود هستند و می‌توانند تصویر متفاوتی از تأثیرگذاری علمی یک پژوهشگر ارائه دهند.

نحوه محاسبه h-index

نحوه محاسبه h-index

شاخص h index یکی از پرکاربردترین معیارها برای سنجش تاثیر علمی یک پژوهشگر است. این شاخص به طور همزمان دو عامل مهم را در نظر می‌گیرد: تعداد مقالات منتشر شده و تعداد ارجاعات به این مقالات. در نتیجه، H-Index به پژوهشگران کمک می‌کند تا تأثیر علمی خود را به شکلی جامع و قابل مقایسه با دیگران ارزیابی کنند.

برای محاسبه H-Index، مراحل زیر انجام می‌شود:

  1. تهیه لیست مقالات: ابتدا باید تمامی مقالات منتشر شده توسط پژوهشگر را شناسایی و فهرست کنید. این لیست باید شامل مقالات علمی پژوهشگر در تمامی حوزه‌های تحقیقاتی و موضوعات مرتبط باشد.
  2. مرتب‌سازی مقالات بر اساس تعداد ارجاعات: مقالات را بر اساس تعداد ارجاعاتی که به آنها شده است، از بیشترین به کمترین مرتب کنید. برای این کار، می‌توانید از پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر مانند Google Scholar، Scopus یا Web of Science استفاده کنید که تعداد ارجاعات به هر مقاله را ارائه می‌دهند.
  3. شناسایی H-Index: در این مرحله، به دنبال اولین نقطه‌ای باشید که تعداد مقالات با تعداد ارجاعات آن برابر است یا بیش از آن است. به عبارت دیگر، اگر پژوهشگر دارای “H” مقاله باشد که هر کدام حداقل “H” بار ارجاع شده‌اند، آنگاه H-Index برابر با عدد “H” خواهد بود. برای مثال، اگر یک پژوهشگر 10 مقاله منتشر کرده و این مقالات به ترتیب 15، 12، 10، 8، 7، 6، 4، 3، 2، و 1 بار ارجاع شده‌اند، H-Index او برابر با 6 خواهد بود. این بدین معناست که این پژوهشگر 6 مقاله دارد که هر کدام حداقل 6 بار ارجاع شده‌اند.

توجه داشته باشید که H-Index ممکن است بسته به پایگاهی که از آن استفاده می‌کنید، متفاوت باشد. به عنوان مثال، H-Index محاسبه شده از Google Scholar ممکن است با H-Index محاسبه شده از Scopus متفاوت باشد. دلیل این تفاوت‌ها ناشی از گستره و نوع مقالاتی است که هر پایگاه در محاسبات خود در نظر می‌گیرد.

سخن پایانی

در نهایت، شاخص h index با فراهم کردن یک نمای کلی از تأثیر علمی و قدرت ارجاعاتی که یک پژوهشگر به دست آورده، به ابزاری مهم در ارزیابی تحقیقاتی تبدیل شده است. این شاخص به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از تأثیر و نفوذ علمی پژوهشگران داشته باشیم و عملکرد علمی آنها را با معیارهای کمی بسنجیم. با این حال، برای تحلیل دقیق‌تر و کامل‌تر، بهتر است H-Index را همراه با دیگر شاخص‌های علمی در نظر بگیریم. این رویکرد جامع می‌تواند به پژوهشگران و مؤسسات علمی در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و ارزیابی‌های دقیق‌تر کمک کند.

نظرات
نظری ثبت نشده است.
دیدگاهتان را بنویسید
برای ارسال نظر ابتدا وارد شوید.
نوشته های مرتبط با این مقاله

آنچه در این مقاله می خوانید

ثبت درخواست رایگان

جهت ثبت درخواست می بایست ابتدا وارد شوید