پژوهشگران و دانشجویان برای ارزیابی کیفیت و تاثیر تحقیقات، علاوه بر معیارهای سنتی، نیاز به ابزارهایی برای سنجش اجتماعی و رسانه‌ای مقالات دارند. پایگاه آلتمتریکس Altmetrics یکی از بهترین ابزارهای مدرن در این زمینه است که نشان می‌دهد یک مقاله علمی چقدر در شبکه‌های اجتماعی، خبرگزاری و سایر منابع آنلاین، دیده شده است. Altmetric با ارائه این اطلاعات به پژوهشگران کمک می‌کند تا بدانند پژوهش آن‌ها چقدر تاثیرگذار بوده و چطور می‌توانند آن را موثرتر کنند. در این مقاله از پایگاه دانلود مقاله فیلینکو، پایگاه آلتمتریکس را معرفی می‌کنیم و قابلیت‌های مختلف آن را توضیح می‌دهیم تا بتوانید تاثیرگذاری پژوهش‌ها را بررسی کنید.
پایگاه آلتمتریکس Altmetrics چیست؟
Altmetric بخشی از مجموعه شرکت‌های Digital Science است که فعالیت خود را در سال 2011 شروع کرد. این پایگاه یک پلتفرم تحلیلی است که تاثیر اجتماعی مقالات علمی را اندازه‌گیری می‌کند. بر خلاف معیارهای سنتی مانند تعداد استناد (Citation Count) یا Impact Factor، آلتمتریکس با بررسی اخبار، وبلاگ‌ها، خبرگزاری‌ها، شبکه‌های اجتماعی و انجمن‌ها، میزان توجه مخاطبان را اندازه‌گیری می‌کند.
Altmetric به شما نشان می‌دهد که چه کسانی درباره مقاله شما نوشته‌اند، چه نظری داشته‌اند و واکنش آن‌ها چه بوده است. بر خلاف بسیاری از شاخص‌ها که ممکن است نتایج آن‌ها سال‌ها بعد نمایش داده شوند، آلتمتریکس به صورت لحظه‌ای همه چیز را در اختیار شما قرار می‌دهد.
دقت داشته باشید که آلتمتریکس جایگزینی برای روش‌های سنتی ارزیابی مقاله نیست، بلکه در کنار آن‌ها به‌عنوان مکمل عمل می‌کند.
این پلتفرم عملکرد پژوهش در پلتفرم‌های زیر را رصد می‌کند.
- شبکه‌های اجتماعی مثل توییتر، فیسبوک، reddit، Mastodon و لینکدین
- وبلاگ‌ها و پادکست‌های علمی
- خبرگزاری‌ها و رسانه‌های آنلاین
- ویکی‌پدیا
- یوتیوب
- پتنت‌ها و اسناد ثبت اختراع
- پایگاه‌های مرجع‌دهی و داده‌های استنادی مثل Mendeley و Dimensions
نتیجه این تحلیل با یک Altmetric Attention Score نمایش داده می‌شود که نشان‌دهنده میزان توجه و بازتاب اجتماعی مقاله است.
چرا نتایج پایگاه آلتمتریکس Altmetrics برای پژوهشگران مهم است؟
امروزه تعداد استنادها برای ارزیابی مقاله، تنها یک معیار نسبی است و چند محدودیت دارد:
- تاثیر فوری را نشان نمی‌دهد: استنادها معمولا زمان‌بر هستند و ممکن است تا چند سال بعد ظاهر شوند.
- توجه عمومی را مشخص نمی‌کند: یک مقاله ممکن است در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها بسیار پرطرفدار باشد، اما استناد کمی داشته باشد.
- تنها معیار علمی نیست: برخی پژوهش‌ها ممکن است کاربرد عملی داشته باشند و در صنعت یا جامعه تاثیرگذار باشند، اما Citation Count پایین داشته باشند.
Altmetric این نقاط ضعف را جبران می‌کند و به پژوهشگران کمک می‌کند تا مقالات مهم و پرطرفدار را به صورت لحظه‌ای شناسایی کنند.
نحوه دسترسی به پایگاه آلتمتریکس Altmetrics
برای دسترسی به این پایگاه و دسترسی به اطلاعات آن، باید اشتراک آلتمتریکس را خریداری کنید و امکان دسترسی رایگان به آن وجود ندارد. با توجه به اینکه پرداخت دلاری برای افراد ساکن در ایران با مشکلات زیادی مواجه است، بهتر است اکانت آماده آن را از سایت‌های ایرانی خریداری کنید؛ قیمتی هم که در این روش پرداخت می‌کنید، پایین‌تر از قیمت اصلی است.
آلتمتریکس دارای اشتراک‌های 30، 90، 180 و 365 روزه است که با توجه به هدفی که دارید، می‌توانید یکی از آن‌ها را خریداری کنید. بعد از خرید اکانت، کافی است به سایت اصلی Altmetrics بروید و با کلیک روی دکمه Sign In، وارد پنل کاربری خود شوید.
در قدم بعدی، برای آغاز کار با آلتمتریکس باید با کلیک روی کادر جستجو، پژوهش مورد نظر را پیدا کنید که برای این کار دو ابزار، Quick Search و Advanced Search وجود دارد.
برای جستجو می‌توانید از داده‌های زیر استفاده کنید:
- جستجو با DOI
- جستجو با عنوان یا نویسنده
- ناشر یا ژورنال
- نوع محتوا
- زمان انتشار
نمایش نتایج جستجو در Altmetric Explorer
بعد از اتمام فرایند جستجو، یک داشبورد به شما نمایش داده می‌شود که در آن می‌توانید داده‌های مختلف را ببینید. مهمترین بخش‌های این داشبورد عبارتند از:
- Total Mentions: تعداد دفعاتی که آثار در شبکه‌های اجتماعی، اخبار و سایر منابع دیده شده‌اند را نشان می‌دهد.
- Total Works Tracked: همه آثاری که مرتبط نتیجه جستجوی شما هستند.
- Research Outputs: تعداد منشن‌ها و فهرست کامل آثار علمی را نشان می‌دهد.
- Timeline: نشان می‌دهد آثار شما در طول زمان چطور تغییر کرده است.
- Mention Sources: منابعی که بیشترین تعداد منشن را دارند.
نحوه محاسبه امتیاز پایگاه آلتمتریکس Altmetrics
Altmetric Attention Score به صورت خودکار و با توجه به معیارهایی که در ادامه معرفی می‌کنیم، محاسبه می‌شود.
- حجم (Volume): هر چه افراد بیشتری اسم مقاله را بیاورند، امتیاز افزایش پیدا می‌کند. هر فرد در هر منبع فقط یکبار محاسبه می‌شود؛ بنابراین اگر همان فرد چند بار درباره مقاله توییت کند، تنها اولین توییت محاسبه خواهد شد.
- منابع (Sources): هر نوع منبع تاثیر متفاوتی بر امتیاز نهایی دارد. برای مثال، یک مقاله خبری تاثیر بیشتری نسبت به یک پست وبلاگی دارد و پست وبلاگ بیشتر از یک توییت تاثیر می‌گذارد.
- نویسندگان (Authors): Altmetric بررسی می‌کند که نویسنده چقدر درباره مقالات علمی صحبت می‌کند؛ آیا تعصب خاصی نسبت به یک مجله یا ناشر دارد؟ و مخاطبان او چه کسانی هستند.
رنگ‌های دایره‌ای نشان می‌دهند که گفتگوها در کجا اتفاق افتاده‌اند؛ برای مثال، رنگ آبی نشان می‌دهد که بیشتر گفتگو در توییتر بوده است. در بخش بالا نیز با مرور تب‌هایی مثل Blogs و News می‌توانید اطلاعات بیشتری در مورد هر یک از منابع به دست آورید.
پژوهشگران می‌توانند هشدارهای ایمیل تنظیم کنند تا اگر در منابع به مقاله مورد نظر شما اشاره شد، ایمیل دریافت کنید.
تحلیل داده‌های پایگاه آلتمتریکس Altmetrics
آلتمتریکس ابزاری کاربردی برای سنجش میزان دیده‌شدن و اثرگذاری پژوهش‌ها در فضای علمی و عمومی است. با بررسی نمودار TimeLine متوجه می‌شوید که مقاله تا به امروز، چه زمانی بیشترین توجه را جلب کرده است. تب X Demographics نشان می‌دهد چه کسانی و از چه کشورهایی مقاله را دیده‌اند. تحلیل این بخش کمک می‌کند تا بفهمید تمرکز جغرافیایی کجاست و چه گروهی بیشترین تعامل را داشته‌اند.
در بخش Attention Score in Context نیز زمینه‌های مختلف را مقایسه می‌کند؛ این مقایسه نشان می‌دهد مقاله شما نسبت به آثار مشابه چقدر دیده شده است.
جمع‌بندی
پایگاه آلتمتریکس Altmetrics ابزاری بسیار کاربردی برای روند اثرگذاری پژوهش‌ها است و فراتر از استنادهای علمی عمل می‌کند. چنین داده‌هایی به شما کمک می‌کند تا بفهمید پژوهش تا چه میزان در جامع تاثیر گذاشته است و افراد در مورد آن چه می‌گویند. آلتمتریکس بخش‌های مختلفی دارد که با بررسی آن‌ها می‌توانید اطلاعات کامل و دقیقی به دست آورید.
